Ang kahimtang sa atong sistema sa panglawas ug medikal nga serbisyo sa Iligan karon nagkinahanglan og dakong atensyon ug aksyon. Bisan pa man sa paningkamot sa atong mga frontliners ug mga medical workers nga matinud-anon nga nagserbisyo, ang pagka-access sa kalidad nga serbisyong panglawas, labi na sa mga layo ug kabus nga sektor sa dakbayan, nagpabiling usa sa mga mayor nga hagit.
Daghan sa atong mga kaigsoonan nga Iliganon ang naglisod sa pagkuha og medikal nga tabang. Labi na sa panahon sa emerhensya, ang kakuwang sa dali nga serbisyo medikal mahimong kalibugan o, sa pinakagrabe, mahimong hinungdan sa pagkawala sa kinabuhi. Ang mga kasinatian sa mga pasyente nga nagkinahanglan og dugay nga oras sa pagpaabot og ambulansya, kakulang sa hospital beds, ug dili kompleto nga mga tambal nagpamatuod lamang nga aduna kitay daghang butang nga kinahanglan atubangon ug solbaron.
Apan unsa may mga rason ngano nga ingon ani ang atong kahimtang?
Una, klaro nga aduna tay kakulang sa pasilidad. Ang atong mga health centers kasagaran walay igo nga kagamitan o walay permanenteng medical staff. Ang pipila pa gani, nagkinahanglan pa og rehabilitasyon o re-modernization aron makasugakod sa mga bag-ong panginahanglan sa panglawas.
Ikaduha, kakulang sa mga health workers. Gikinahanglan nato ang mas daghan nga mga doktor, nurses, midwives, ug community health workers nga mapahimutang sa matag barangay aron mapadali ang serbisyo. Bisan pa sa kagustuhan sa pipila ka mga propesyonal nga muserbisyo, ang kakulang sa oportunidad, benepisyo, ug pasilidad naghatod sa brain drain ngadto sa mga lugar nga mas dako og sweldo ug oportunidad.
Ikatulo, problema sa logistics ug supply. Ang kasagaran nga reklamo sa atong mga health centers mao ang kakulang sa tambal, basic supplies, ug kinahanglanon nga kagamitan sama sa oxygen tanks, nebulizers, ug basic diagnostic tools.
Kini nga mga problema dili angay pasagdan. Kinahanglan kitang maningkamot nga maghimo og tinud-anay nga mga lakang aron masiguro nga ang mga Iliganon makatagamtam sa tukma ug hustong serbisyo sa panahon sa ilang pinakakinahanglan.
Isip kandidato sa pagka-bise mayor, usa sa akong pinakaprime nga adbokasiya mao ang pagpauswag sa access sa health care alang sa tanan. Dili lang alang sa mga naay ikabayad, kundi alang sa tanang Iliganon bisan pa sa ilang kahimtang sa kinabuhi.
Kini ang akong konkretong mga lakang nga plano:
Una, palig-onon nato ang atong mga barangay health centers. Ang matag barangay kinahanglan adunay fully equipped nga health center nga adunay igong personnel ug equipment. Usa ka barangay health center nga bukas 24/7 alang sa mga emergency ug basic medical needs.
Ikaduha, magpahimutang kita og regular nga mobile health clinics. Kini nga mobile health teams maglibot sa mga layo nga lugar, magdala og libreng check-up, vaccination, ug minor medical services ngadto sa mga komunidad nga lisod kaayong makaadto sa city hospital.
Ikatulo, ipatuman nato ang city-wide health assistance program. Maghatag kita og vouchers o subsidy alang sa mga indigent patients aron maka-avail sila sa mga laboratory services, hospital admission, ug tambal bisan sa mga private clinics ug hospitals kung wala nay available sa public health facilities.
Ikaupat, magpalig-on ta og partnerships sa mga medical institutions ug NGOs. Pinaagi sa pakig-alyansa sa mga private sector ug volunteer groups, mapaabot nato ang dugang nga medical missions, free clinics, ug health education campaigns.
Ikalima, ipatukod nato ang Iligan Health Crisis Center. Kini nga sentro magatubag sa mga emerhensya sama sa dako nga kalamidad, pandemya, ug uban pang health crisis nga mahimong moabot. Aduna kini'y standby medical teams, complete facilities, ug quick response systems aron walay katawhan nga maulahi sa pagtabang.
Apan dili lang kutob sa programa ang among tan-awon. Ang kabag-ohan kinahanglan magsugod sa mindset ug kultura sa serbisyo.
Atong bag-ohon ang sistema diin ang mga kabus mopadaplin sa health services tungod sa kakulang sa kwarta. Atong ipakatap ang prinsipyo nga ang access sa panglawas dili usa ka pribilehiyo, kundi usa ka katungod.
Gusto nato nga ang matag ginikanan mobati og kalipay nga ang ilang anak dali ra mahatagan og tambal sa simple nga sip-on o hilanat. Gusto nato nga ang matag senior citizen dili na kinahanglan maghuwat og dugay sa pagkuha og maintenance medicine. Gusto nato nga ang mga buntis nga nanay masiguro ang safe nga delivery kay aduna silay igo nga prenatal care ug facility.
Kini nga damgo mahimo lamang kung kita magtinabangay.
Busa, kami nanawagan sa suporta sa atong mga health workers. Dili nato sila pasagdan. Atong siguruhon nga sila protektado, may insaktong sweldo ug benepisyo, ug aduna silay training ug support aron mas maayo pa nila mahatag ang ilang serbisyo.
Magtukod usab kita og programa alang sa mental health. Aduna kitay dako nga panginahanglan karon sa paghatag og psychosocial support, stress management training, ug psychological first aid alang sa mga biktima sa kalamidad, mga frontliners, ug bisan sa ordinaryong Iliganon.
Gikan sa barangay level paingon sa syudad, kinahanglan natong siguruhon nga ang panglawas mahimong prayoridad. Sa pagtrabaho uban sa mga konsehal, barangay kapitan, ug mga opisyal sa sektor sa panglawas, magkahiusa kita sa pagduso sa mga polisiya ug programa nga mag-una sa katawhan.
Kung kitang tanan magtinabangay, mahimo nato mapabaskog ang sistema sa panglawas sa Iligan. Uban sa transparency, accountability, ug participatory governance, dali nato masulbad ang mga kakulangan ug mapatuman ang mga solusyon.
Kini ang akong pangandoy alang sa Iligan:
Usa ka Iligan nga walay kabatan-onan nga mamatay tungod lang kay walay ambulansya nga mo-responde.
Usa ka Iligan nga walay tigulang nga mag-antos sa kasakit tungod lang kay walay maintenance medicine.
Usa ka Iligan nga walay ginikanan nga mabalaka kung asa pa sila mangita og kwarta para sa operasyon sa ilang anak.
Usa ka Iligan nga ang tanan makabaton sa maayong serbisyo sa panglawas, bisan asa sila nagpuyo.
Kini dili lang pangandoy. Kini among misyon.
Gusto ko nga sa panahon sa kalisod, ang gobyerno ang mahimong unang muduol sa katawhan. Dili nga ang katawhan ang mangita pa og pultahan aron mopangayo og tabang.
Ang serbisyo publiko kinahanglan magpuyo sa prinsipyo nga "no one gets left behind."
Mao kini ang akong giisip nga tinuod nga serbisyo.
Mga Iliganon, kita nag-atubang sa usa ka oportunidad nga mabag-o ang dalan sa atong dakbayan. Dili nato kalimtan nga ang panglawas usa sa labing sukaranan nga pundasyon sa malungtarong pag-uswag. Kung lig-on ang panglawas sa katawhan, lig-on usab ang ekonomiya, edukasyon, ug tanang aspeto sa atong kinabuhi.
Busa, karong umaabot nga piniliay, ipakita nato nga ang Iliganon kabalo mopili og lider nga mag-una sa tinuod nga serbisyo ug kausaban.
Ako si Wekwek Uy, nangayo sa inyong suporta, aron sa pag-uban nato sa paghimugso sa usa ka Bag-ong Iligan—usa ka Iligan nga walay kabos sa serbisyong medikal, usa ka Iligan nga ang panglawas sa tanan gihatagan og bili ug proteksyon.
Iligan, WEK can do it!
FOR VICE MAYOR
❷ UY, WEKWEK
